Dünya Eski Dilleri

Aramice birçok filozof tarafından dünyada kullanılan ilk dil olarak bilinen ölü bir dildir. Ölü bir dil derken tarihte kullanılan Aramice artık kullanılmamaktadır ama bu dilin bazı lehçeleri hala konuşulan diller durumundadır. Sami dil ailesinde bulunan bu dilin yer aldığı alt grup ise Kuzey-Batı dilleri olarak adlandırılır. İsmi ise Suriye’nin eski adı olan Aram kelimesinden türemiştir.

Aramice yazılı kaynakların en eski tarihli olanları Suriye’de ve M.Ö. 2000’li yılların başlarından kalan kaynaklardır. Daha sonraki bin yılda Mezopotamya’da kullanılan bir dil olmuş, M.Ö. 6. Yüzyıl civarlarında ise Pers İmparatorluğu’nun resmi yazışma dili haline gelmiş ve yine aynı zamanlarda Yahudiler tarafından hem günlük hayatta konuşma dili olarak hem de yazı dili olarak kullanılmaya başlamıştır. Bu nedenle tarih boyunca pek çok farklı alfabe ile yazılan bir dil olmuştur. Yani hangi topluluk tarafından kullanılıyorsa onların kullandığı alfabe ile yazılmıştır.

Eski Arami Dili, Eski Ahid Aramcası, Filistin Aramicesi, Mısır Aramicesi, Nabati Aramicesi, Palmira Aramicesi, Çağdaş Batı Arami Lehçeleri gibi lehçeler dilin Batı Aramicesi olarak adlandırılan lehçeleri arasında bulunur. Doğu Aramicesi olarak adlandırılan çok sayıda lehçeye de sahiptir. Bu lehçelerin bir kısmı artık kullanılmamakta ama bir kısmı az sayıda kişi tarafından olsa da konuşulmaktadır. Bu kadar farklı lehçeleri olduğu için ve farklı insan toplulukları tarafından kullanıldığı için çok sayıda değişik alfabe ile de yazılmıştır.

Yine de Doğu Aramicesi olarak isimlendirilen lehçeler içinde bulunan ve Urfa lehçesinden türemiş olan Aramice lehçesi yani Süryanice, günümüzde en çok kullanılan ve kısaca Aramice olarak da adlandırılabilen bir dildir. Dolayısıyla eski Arami Dili ya da Eski Ahid Aramcası gibi dillerden değil de günümüzde kullanılan Aramice’den söz edildiğinde Süryanice olarak anlaşılabilir. Süryanice M.S.2 yüzyıl sonrasında Süryani alfabesi ya da Estrangelo olarak isimlendirilen bir alfabe ile yazılmaya başlamıştır.

Estrangelo olarak adlandırılan alfabe, Süryani alfabesinin en eski çeşidi olarak bilinir. Günümüzde Süryanice yazmak için kullanılmasa da, bazı bilimsel dokümanların ya da unvanların, yazıtların yazılmasında kullanıldığı görülebilir. Ama 10. Yüzyıldan sonra kullanılmayan, belirli dönemlerde canlandığı ya da özel olarak başvurulduğu görülen bir alfabe olmuştur. Alfabenin bu çeşidinin dışında Batı Süryani lehçesinin ve Doğu Süryani lehçesinin yazıldığı iki çeşidi daha vardır.

Batı Süryani lehçesinin yazıldığı alfabe Serṭā, Pšīṭā, Maruni ya da Yakubi gibi farklı isimlerle anılabilen bir alfabedir. Sekizinci yüzyıldan sonra yaygınlaşmış ve Estrangelo alfabesinin yerini almıştır.

Doğu Süryani lehçesi ise Madnḥāyā, Swādāyā, Keldani, Asuri, Nesturi gibi farklı isimlerle anılmaktadır. Bu yazı sistemi Süryani alfabesinin diğer iki çeşidi arasında kalan bir çeşit olarak gösterilebilir.

Sonuç olarak günümüzde Arami alfabesi sözleri geçtiğinde Süryanice ve Süryani alfabesinden bahsedildiği anlamı çıkartılabilir. Süryanice yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan dillerden bir tanesidir. Bu nedenle Süryani alfabesi ve onu kullanarak yapılan kayıtlar çok daha önemli belgeler, eserler olarak kabul edilebilir. İbrani Alfabesi, Arap alfabesi, Fenike alfabesi gibi adı sıkça anılan pek çok alfabe ile akraba olan, bağlantılı olan Süryani alfabesi tüm insanlığın ortak mirasları arasında gösterilebilir.